 |
Στην προμετωπίδα του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. εμφανίστηκε η λέξη «Aλλαγή» ως σύνθημα, ως ελπίδα και ως σκοπός. Είναι σημαντικό να δούμε την ιστορία του συνθήματος «Aλλαγή». Για τον σκοπό αυτό προτείνω το έργο του Σπύρου Λιναρδάτου «Από τον εμφύλιο στη χούντα». Δεν χρειάζονται παρά τρεις φράσεις…
1. Στη νεότερη ιστορία μας εισήγαγε το σύνθημα «Αλλαγή» ο Νικόλαος Πλαστήρας.
2. Τον μιμήθηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ιδρύοντας την ΕΡΕ (τ. Β’, σ. 481).
3. Οι περισσότεροι Ελληνες δεν γνωρίζουν παρά την τελευταία χρήση του συνθήματος από το ΠΑΣΟΚ του 1981. Εκείνο το ΠΑΣΟΚ δεν αντέγραψε τον Πλαστήρα, ούτε βέβαια τον Καραμανλή. Το σύνθημα «Αλλαγή» το πήρε από τον Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος λίγο πριν το είχε χρησιμοποιήσει με εκπληκτική επιτυχία.
Άρα: το σύνθημα «Αλλαγή» ύστερα από 70 χρόνια προβολής του φέρει έντονα την οσμή της επιστροφής.
Επιστροφή στο παρελθόν; Γιατί όχι; Μπορεί και η επιστροφή στο παρελθόν να αποτελεί πρόοδο, όπως παραδείγματος χάρη όταν επιστρέφεις στο πνεύμα της 25ης Μαρτίου ή της 28ης Οκτωβρίου. Περισσότερο πιθανό όμως είναι η επιστροφή στο παρελθόν να αποτελεί λάθος -και «τα λάθη στην πολιτική ισοδυναμούν με εγκλήματα».
Όπως κι αν το δεις, αυτά τα παλιά έγιναν πάλι επίκαιρα. Ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης προκαλεί ψηφοφορία για να επαναφέρει στην πρόσοψη του κόμματός του την ΠΑΣΟΚική πινακίδα.
Ερώτημα: Μπορεί κανείς με μια ψηφοφορία να επιστρέψει στο παλιό ΠΑΣΟΚ; Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι μπορεί, αλλά πρέπει αμέσως να απαντήσει στο επικίνδυνο ερώτημα: σε ποιο ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει; Στο ΠΑΣΟΚ, ας πούμε, του Αντώνη Τρίτση ή σ’ εκείνο του συχωρεμένου Τσοχατζόπουλου; «Στο «καλό» ΠΑΣΟΚ φυσικά» είναι η αυτονόητη απάντηση.
Αν το συριζαίικο σύνθημα «Αλλαγή» σηματοδοτεί επίσης παραπλήσια επιστροφή, τότε πρέπει και ο ΣΥΡΙΖΑ να απαντήσει στο ίδιο ερώτημα. Πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι οδηγείται στο «καλό». Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος, μέσα από ελικοειδείς δρόμους, η «Αλλαγή» να τον εξομοιώσει μ’ εκείνους που την εμπορεύτηκαν. «Οι άνθρωποι κάνουν τη διαφορά» είπε στο συνέδριο η Λούκα Κατσέλη. «Δείξε μου τον άνθρωπο να σου πω τι θα καταφέρουμε». Ακριβώς! Οι άνθρωποι…
Μένει να δούμε, πάλι από την Ιστορία, αν τα εκλογικά σώματα, σε διάφορους τόπους και διάφορους καιρούς, έχουν επικροτήσει τέτοιου είδους επιστροφές. Αν το κάνουμε, θα διαπιστώσουμε ότι οι πλειοψηφίες κατά κανόνα απορρίπτουν την επιστροφή στο παλιό. Συχνά μάλιστα προτιμούν το νέο, όσο κι αν προειδοποιούνται ότι θα το πληρώσουν ακριβά. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι ανέφικτη η επιστροφή σε προηγούμενη φάση της εξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ. Το παρελθόν είναι χρήσιμο όσο δεν επιμένεις σ’ αυτό σαν άλλος Ιουλιανός.
Είναι λοιπόν επικίνδυνο πράγμα η επιστροφή. Οπως θα περίμενε κανείς από ανθρώπους με κοινό νου, οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζουν Αλέξη Τσίπρα, έστω κι αν δεν τους μαγεύουν οι περί εκλογής προτάσεις του. Είναι αλήθεια ότι ο ψηφοφόρος της εσωκομματικής κάλπης δεν πρέπει να εξομοιώνεται με τον «βασιλιά» ψηφοφόρο των εθνικών εκλογών.
Όσο για την άμεση δημοκρατία, αυτήν δεν μπορείς σήμερα να την εφαρμόσεις στη γνήσια μορφή της ούτε στην πλέον ολιγάνθρωπη χώρα. Μπορείς όμως να κατορθώσεις τη «συμμετοχική δημοκρατία», που αποτελεί μεγάλο και εφικτό επίτευγμα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, αντιγράφοντας τους Δημοκρατικούς της Βοστόνης, ήταν ο εισηγητής αυτής της ιδέας στην Ελλάδα (ανατρέξτε στις ομιλίες του).
Ίσως τα πράγματα γίνουν πιο καθαρά αν διατυπώσουμε εξ αρχής το κρίσιμο ερώτημα: τι πρέπει να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για να ξαναγίνει δύναμη ελπίδας και να κυβερνήσει πάλι τη χώρα; Να χτίσει αξιοπιστία, θα ήταν νομίζω η σωστή απάντηση. Όμως για να χτίσεις αξιοπιστία, πρέπει να κάνεις αυστηρή αυτοκριτική. Πρέπει σε ορισμένα θέματα να πεις «ποτέ πια». Πρέπει ν’ αλλάξεις κάποιες συμπεριφορές. Έτσι και τα λάθη σου διορθώνεις, και τις μεγάλες επιτυχίες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεις.
Τι συμβαίνει σήμερα στο εκλογικό σώμα; Σήμερα πρέπει να επανασυσπειρώσουμε στο σύνολό τους όσους μας ψήφισαν. Για να γίνει αυτό οφείλουν οι αρμόδιοι να επιδείξουν συνθετικές ικανότητες. Η ικανότητα να οργανώνεις δεν υπάρχει χωρίς την ικανότητα να συνθέτεις. Αυτή η ποιότητα είναι τώρα απαραίτητη. Ας μη θεωρούμε τους άλλους φάλτσους, όταν εμείς αδυνατούμε να συνθέσουμε.
2. Τον μιμήθηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ιδρύοντας την ΕΡΕ (τ. Β’, σ. 481).
3. Οι περισσότεροι Ελληνες δεν γνωρίζουν παρά την τελευταία χρήση του συνθήματος από το ΠΑΣΟΚ του 1981. Εκείνο το ΠΑΣΟΚ δεν αντέγραψε τον Πλαστήρα, ούτε βέβαια τον Καραμανλή. Το σύνθημα «Αλλαγή» το πήρε από τον Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος λίγο πριν το είχε χρησιμοποιήσει με εκπληκτική επιτυχία.
Άρα: το σύνθημα «Αλλαγή» ύστερα από 70 χρόνια προβολής του φέρει έντονα την οσμή της επιστροφής.
Επιστροφή στο παρελθόν; Γιατί όχι; Μπορεί και η επιστροφή στο παρελθόν να αποτελεί πρόοδο, όπως παραδείγματος χάρη όταν επιστρέφεις στο πνεύμα της 25ης Μαρτίου ή της 28ης Οκτωβρίου. Περισσότερο πιθανό όμως είναι η επιστροφή στο παρελθόν να αποτελεί λάθος -και «τα λάθη στην πολιτική ισοδυναμούν με εγκλήματα».
Όπως κι αν το δεις, αυτά τα παλιά έγιναν πάλι επίκαιρα. Ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης προκαλεί ψηφοφορία για να επαναφέρει στην πρόσοψη του κόμματός του την ΠΑΣΟΚική πινακίδα.
Ερώτημα: Μπορεί κανείς με μια ψηφοφορία να επιστρέψει στο παλιό ΠΑΣΟΚ; Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι μπορεί, αλλά πρέπει αμέσως να απαντήσει στο επικίνδυνο ερώτημα: σε ποιο ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει; Στο ΠΑΣΟΚ, ας πούμε, του Αντώνη Τρίτση ή σ’ εκείνο του συχωρεμένου Τσοχατζόπουλου; «Στο «καλό» ΠΑΣΟΚ φυσικά» είναι η αυτονόητη απάντηση.
Αν το συριζαίικο σύνθημα «Αλλαγή» σηματοδοτεί επίσης παραπλήσια επιστροφή, τότε πρέπει και ο ΣΥΡΙΖΑ να απαντήσει στο ίδιο ερώτημα. Πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι οδηγείται στο «καλό». Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος, μέσα από ελικοειδείς δρόμους, η «Αλλαγή» να τον εξομοιώσει μ’ εκείνους που την εμπορεύτηκαν. «Οι άνθρωποι κάνουν τη διαφορά» είπε στο συνέδριο η Λούκα Κατσέλη. «Δείξε μου τον άνθρωπο να σου πω τι θα καταφέρουμε». Ακριβώς! Οι άνθρωποι…
Μένει να δούμε, πάλι από την Ιστορία, αν τα εκλογικά σώματα, σε διάφορους τόπους και διάφορους καιρούς, έχουν επικροτήσει τέτοιου είδους επιστροφές. Αν το κάνουμε, θα διαπιστώσουμε ότι οι πλειοψηφίες κατά κανόνα απορρίπτουν την επιστροφή στο παλιό. Συχνά μάλιστα προτιμούν το νέο, όσο κι αν προειδοποιούνται ότι θα το πληρώσουν ακριβά. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι ανέφικτη η επιστροφή σε προηγούμενη φάση της εξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ. Το παρελθόν είναι χρήσιμο όσο δεν επιμένεις σ’ αυτό σαν άλλος Ιουλιανός.
Είναι λοιπόν επικίνδυνο πράγμα η επιστροφή. Οπως θα περίμενε κανείς από ανθρώπους με κοινό νου, οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ ψηφίζουν Αλέξη Τσίπρα, έστω κι αν δεν τους μαγεύουν οι περί εκλογής προτάσεις του. Είναι αλήθεια ότι ο ψηφοφόρος της εσωκομματικής κάλπης δεν πρέπει να εξομοιώνεται με τον «βασιλιά» ψηφοφόρο των εθνικών εκλογών.
Όσο για την άμεση δημοκρατία, αυτήν δεν μπορείς σήμερα να την εφαρμόσεις στη γνήσια μορφή της ούτε στην πλέον ολιγάνθρωπη χώρα. Μπορείς όμως να κατορθώσεις τη «συμμετοχική δημοκρατία», που αποτελεί μεγάλο και εφικτό επίτευγμα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, αντιγράφοντας τους Δημοκρατικούς της Βοστόνης, ήταν ο εισηγητής αυτής της ιδέας στην Ελλάδα (ανατρέξτε στις ομιλίες του).
Ίσως τα πράγματα γίνουν πιο καθαρά αν διατυπώσουμε εξ αρχής το κρίσιμο ερώτημα: τι πρέπει να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ για να ξαναγίνει δύναμη ελπίδας και να κυβερνήσει πάλι τη χώρα; Να χτίσει αξιοπιστία, θα ήταν νομίζω η σωστή απάντηση. Όμως για να χτίσεις αξιοπιστία, πρέπει να κάνεις αυστηρή αυτοκριτική. Πρέπει σε ορισμένα θέματα να πεις «ποτέ πια». Πρέπει ν’ αλλάξεις κάποιες συμπεριφορές. Έτσι και τα λάθη σου διορθώνεις, και τις μεγάλες επιτυχίες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεις.
Τι συμβαίνει σήμερα στο εκλογικό σώμα; Σήμερα πρέπει να επανασυσπειρώσουμε στο σύνολό τους όσους μας ψήφισαν. Για να γίνει αυτό οφείλουν οι αρμόδιοι να επιδείξουν συνθετικές ικανότητες. Η ικανότητα να οργανώνεις δεν υπάρχει χωρίς την ικανότητα να συνθέτεις. Αυτή η ποιότητα είναι τώρα απαραίτητη. Ας μη θεωρούμε τους άλλους φάλτσους, όταν εμείς αδυνατούμε να συνθέσουμε.
* Δημοσιογράφος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Ανατ. Αττικής
** πηγή Εφημερίδα των Συντακτών