Κυρία Πρόεδρε, θα χαρακτηρίσω αυτό το νομοσχέδιο «διασωληνωμένο νομοσχέδιο». Οι διασωληνώσεις είναι της εποχής μας και δεν είναι κακό πράγμα Είναι χρήσιμες. Είναι απαραίτητες. Αρκεί να παραδεχόμαστε ότι θέλουμε διασωλήνωση. Πρόκειται για διασωλήνωση. Άλλωστε, ο όρος έχει μεταφερθεί και στην οικονομία. Παραδείγματος χάριν, ο καθηγητής Σαπουντζόγλου έχει χαρακτηρίσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ένα «διασωληνωμένο τραπεζικό σύστημα».
Ο κύριος Υπουργός των Εξωτερικών, ήπιος, ψύχραιμος, ήμερος, όπως ταιριάζει σε έναν Υπουργό Εξωτερικών τοποθετήθηκε. Και η ηπιότητα και η ψυχραιμία μην νομίζετε ότι είναι ακίνδυνα, η Αγία Γραφή κάπου λέει ότι τα φίδια έχουν δηλητήριο επειδή ακριβώς είναι ψύχραιμα. Την ώρα της τοποθέτησής του, όμως, ξέρετε τι σκέφτηκα; Σκέφτηκα εκείνον που είπε -δεν θυμάμαι ποιος το είπε- ότι ο στόχος της αγόρευσης ενός καλού ποινικολόγου είναι να σε κάνει να ξεχάσεις τι τον ρώτησες.
Τέλος πάντων. Θα προσπαθήσω στον λίγο χρόνο που έχω να σταθώ σε ορισμένα σημεία τα οποία κατά τη γνώμη μου αποδεικνύουν τη νοοτροπία αυτού που συνέταξε αυτό το νομοσχέδιο.
Νομίζω, κυρία Πρόεδρε, ότι δεν είναι σωστό να επικρίνεις έναν πολιτικό επειδή δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει εκείνο που ονειρεύτηκε, εκείνο που οραματίστηκε. Πρέπει, όμως, να τον επικρίνεις όταν μπορεί να κάνει κάτι αυτό το κάτι δεν το κάνει. Το ερώτημα «τι μπορώ να κάνω» είναι το πρώτο νομίζω που πρέπει να θέτει στον εαυτό του εκείνος που ασκεί κυβερνητική εξουσία. Και θα το καταστήσω ακόμη πιο έντονο. Τι μπορώ να κάνω και μάλιστα αμέσως; Εδώ έχουμε ένα κραυγαλέο παράδειγμα παράλειψης. Εκείνο που άλλοι έθιξαν παρενθετικά ή το έβαλαν σε δεύτερη ή τρίτη μοίρα, η μετριότητά μου θα τολμήσει να το βάλει πρώτο ακριβώς επειδή αποδεικνύει κάποια νοοτροπία. Αναφέρομαι στην πολιτιστική διπλωματία.
Το 1993 ιδρύθηκε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού που για πολλά χρόνια υπαγόταν στο ΥΠΕΞ. Ως αυτόνομος οργανισμός πάντοτε, πέρασε κάποτε στο Υπουργείο Πολιτισμού, όπου εξακολουθεί να υπάγεται μέχρι σήμερα. Η αρμοδιότητα πρέπει να επανέλθει στο Υπουργείο Εξωτερικών. Τελεία και παύλα! Θέτω υπό την κρίση σας, κύριε Υπουργέ, πως όλα τα αντίστοιχα ιδρύματα πολιτισμένων χωρών, το Θερβάντες της Ισπανίας, το Πούσκιν της Ρωσίας υπάγονται στο Υπουργείο Εξωτερικών της αντίστοιχης χώρας. Λογικό δεν είναι; Ποιος επιτελικός φωστήρας το απορρίπτει αυτό;
Ας επιμείνουμε λίγο σ’ αυτήν την πτυχή διότι νομίζω ότι αποκαλύπτει μια νοοτροπία. Μπορούμε να υπαγάγουμε πάλι το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στο Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν το κάνουμε. Δεν κάνουμε αυτό που μπορούμε να κάνουμε. Άρα τι λέμε στον Έλληνα διπλωμάτη αιχμής; Του λέμε πέτα το όπλο σου -είναι ένα όπλο ο πολιτισμός- ρίξε κάτω το όπλο σου και πήγαινε να πολεμήσεις.
Οι ρυθμίσεις που προβλέπονται στον Οργανισμό του ΥΠΕΞ είναι σε ορισμένα σημεία τους ορθές. Παρατηρώ μάλιστα ότι έχουν ενσωματωθεί και προτάσεις από άρθρα του δικού μας νομοσχεδίου, δηλαδή πήρατε υπόψη την προεργασία μας. Το θλιβερό είναι ότι αυτό το σχέδιο νόμου στη δημόσια διαβούλευση είχε 256 άρθρα, ενώ αυτό που κρατάμε σήμερα στα χέρια μας έχει 480 άρθρα. Δηλαδή, στη διαβούλευση δώσατε το μισό νομοσχέδιο. Αποτελεί τούτο καλή νομοθέτηση; Υπάρχει κανείς που να είναι περήφανος γι’ αυτό; Και συγχωρήστε με, θα χρησιμοποιήσω μια λαϊκή έκφραση. Θα χρησιμοποιήσω κι άλλη μια λαϊκή εικόνα αργότερα. Μα, τι λαδιά είναι αυτό, στη δημόσια διαβούλευση 256 άρθρα και σήμερα να έχουμε εδώ 480 άρθρα.
Ωστόσο, για να καταστήσω σαφές αυτό που έχω κατά νου, όπως είπα θα χρησιμοποιήσω μια λαϊκή εικόνα. Πώς θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει αυτό το νομοσχέδιο στη γλωσσάρι του συνηθισμένου ελληνικού νοικοκυριού; Μερεμέτια! Και μάλιστα μερεμέτια από έναν μάστορα που βαριόταν και στην ουσία δεν μαστόρευε. Κι έρχεται και μας λέει ότι θα ακολουθήσει και δεύτερη φάση και τρίτη φάση. Θα ξανάρθω να μερεμετίσω επειδή δεν μπορώ με την πρώτη φορά. Τι έκανε αυτός ο μάστορας; Σκέπαζε, κάλυπτε, απέφευγε κάθε φορά το πρόβλημα αντί να το λύνει.
Όπως επανειλημμένα ειπώθηκε εδώ, τα κύρια προβλήματα του Υπουργείου Εξωτερικών είναι δύο, η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση. Ο τελευταίος προϋπολογισμός, αυτός εδώ του 2021, ανέρχεται σε 288 εκατομμύρια περίπου. Τι θα πρωτοκάνετε με αυτό το ποσό; Θα ενσωματώσετε και τον κλάδο των Συμβούλων και Γραμματέων Επικοινωνίας; Θα μπορέσετε με τόσα λίγα χρήματα να στήσετε στα πόδια τους τις νέες δομές;
Για την υποχρηματοδότηση χρειάζονται άμεσα μέτρα. Προτείναμε αύξηση του ποσοστού των προξενικών εισπράξεων. Ζητήσαμε να φτάσουν όχι στο 60%, όχι στο 80%, στο 100% τα χρήματα που μπορούν να χρησιμοποιούν οι διπλωμάτες μας ώστε να μη χρειάζεται να ζητιανεύουν για τις άμεσες ανάγκες των Αρχών Εξωτερικού, παραδείγματος χάριν για τα έξοδα μιας εθνικής γιορτής. Αυτό είναι το πρόβλημα.
Κοιτάξτε, όμως, την αντίφαση. Είμαστε ειδικοί επί των πανηγύρεων -έχουμε και «εθνική πανηγυρτζού»- και αδιάφοροι επί των προβλημάτων. Χρηματοδοτούμε γενναία την επέτειο για τα 200 χρόνια από την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης, αλλά δεν μπορούμε -ζητιανεύει ο άνθρωπος σε μια πρωτεύουσα του εξωτερικού- να χρηματοδοτήσουμε μόνο τον σεμνό εορτασμό της 25ηςΜαρτίου στις πρεσβείες μας.
Νομίζω, πάλι λαϊκά θα μιλήσω, πρώτα αγοράζεις εσώρουχο και μετά γραβάτα. Ας γιορτάσουμε, λοιπόν, τα 200 χρόνια διαθέτοντας εκατομμύρια.
Τραγικά είναι τα πράγματα και στο πρόβλημα που ονομάζουμε υποστελέχωση. Μειώνετε τις οργανικές θέσεις. Έχουμε μείωση εκατόν είκοσι θέσεων στους διπλωμάτες και μάλιστα στους χαμηλούς βαθμούς. Την ίδια στιγμή που μειώνουμε τον αριθμό των διπλωματών, αυξάνουμε τις επιτελικές και στρατηγικές μονάδες, Υπηρεσία Συντονισμού, Διεύθυνση Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδιασμού, Κέντρο Σχεδιασμού Εξωτερικής Πολιτικής, βέβαια παράλληλα με την υπηρεσιακή ιεραρχία. Ενώ μειώνουμε τον αριθμό των στρατιωτών, αυξάνουμε τον αριθμό των στρατηγών. Αυτό που έπρεπε να αποφύγουμε, αυτό ακριβώς κάνετε. Τι άλλο από παρακμή είναι αυτό; Τούτο ακριβώς συμβαίνει και στο Μαξίμου. Πληθώρα στρατηγών, συνωστισμός επιτελαρχών, αλλά όταν βρέχει κανένας δεν θέλει να βραχεί.
Γιατί το κάνετε αυτό; Ο κ. Κατρούγκαλος είπε στην Επιτροπή ότι «προσπαθείτε να εφαρμόσετε τον κορσέ του επιτελικού κράτους στο Υπουργείο Εξωτερικών». Κάποιος άλλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει έναν όρο από την εγκληματολογία του αείμνηστου Γαρδίκα, «παραλήρημα μεγαλείου». Τι άλλο μπορεί να είναι η απόφαση να μειώνεις τον αριθμό των στρατιωτών, αυξάνοντας ταυτόχρονα τον αριθμό των στρατηγών; Μόνο το λοφίο λείπει από το καπέλο που παραγγείλατε για ορισμένους.
Νομίζω ότι η ζωή θα σας τιμωρήσει σκληρά με αυτό. Όπως είπατε, θα επανέλθετε σε δεύτερη φάση και σε τρίτη φάση. Πάντως θα επανέλθετε, γιατί τούτο το νομοσχέδιο είναι ατελές, ατελέστατο.
Και το τελευταίο. Ακούσαμε ότι καταργείτε τις θέσεις αυτές γιατί έτσι κι αλλιώς δεν ήταν καλυμμένες. Ακούστηκε αυτό. Αυτή, όμως, είναι η πολιτική σκέψη του Νασρεντίν Χότζα. Ο Νασρεντίν ήθελε να διδάξει το γαϊδούρι του να μην τρώει. Το πέτυχε. Τη στιγμή ακριβώς που το πέτυχε, πάνω που το έμαθε να μην τρώει αυτό ψόφησε. Αυτό που δεν χρησιμοποιείς δεν είναι άχρηστο. Αποδεικνύει απλώς την ανικανότητά σου να το χρησιμοποιήσεις.
Σε ορισμένα σημεία νομίζει κανείς ότι ο συντάκτης του νομοσχεδίου αστειεύεται. Έχει ορίσει Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, αλλά τσιμουδιά για Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας. Πλήρης έλλειψη πρότασης για Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.
Για να καταλάβει ο πολύς κόσμος το εξαιρετικό χιούμορ του συντάκτη του νομοσχεδίου σας, πρέπει να πω ότι τούτο ισοδυναμεί με το να ορίζει κανείς τον προπονητή σε μία ομάδα που δεν υπάρχει. Παραδείγματος χάριν, προπονητής του «Ανυπαρξιακού».
Ζήτησα να μάθω ποιος είναι ο καημός του διπλωματικού υπαλλήλου. Ρώτησα με αυτήν ακριβώς τη διατύπωση. Ποιος είναι ο καημός σας, ρε παιδιά; Διπλωμάτες ρώτησα. Δεν ήταν δύσκολο να βρω τη μέση συνετή απάντηση. Βασικό ζήτημα είναι οι αποδοχές των υπαλλήλων στο εσωτερικό, η αποζημίωση υπηρεσίας αλλοδαπής, η ασφαλιστική κάλυψη, τα κονδύλια δημοσίων σχέσεων. Αυτά χρειάζονται ενίσχυση.
Συγκριτικά είμαστε στην τελευταία βαθμίδα μεταξύ των χωρών της παλαιάς Ευρώπης. Ξέρετε πόσο είναι η σύνταξη ενός διπλωματικού με σαράντα χρόνια υπηρεσίας; Κάπου στα 1.800 ευρώ. Και εμείς τους θεωρούμε ζάμπλουτους. Ας συγκριθούν αυτές οι απολαβές, παραδείγματος χάριν, με εκείνες των Κυπρίων διπλωματών. Τα συμπεράσματα είναι αποκαρδιωτικά. Τίποτε από αυτά δεν αντιμετωπίζεται, κύριε Υπουργέ.